Linki sponsorowane


Uszkodzenia rdzenia kręgowego
Przyczyna uszkodzeń:
Urazy W przebiegu chorób : SM, Heinego-Medina Zaburzenia genetyczne i rozwojowe Procesy zapalne i zwyrodnieniowe Procesy toksyczne i zakaźne Nowotwory, guzy Mechanizm urazu : 1) zgięciowy 2) wyprostny 3) kompresyjny (rzadziej prowadza do powikłań ze strony rdzenia lub korzeni) 4) rotacyjny: uszkodzenie, stłuczenie, ucisk, uszkodzenie naczyniowe, zranienie, przecięcie Klasyfikacja urazów kręgosłupa I. Złamania kręgosłupa bez uszkodzeń struktur nerwowych. Powstają w wyniku działania siły uszkadzającej o malej lub umiarkowanej wartości. Urazy tego typu nie powodują istotnego uszkodzenia rdzenia kręgowego. Rokowanie i efekty leczenia są dobre. II. Złamania z uszkodzeniem rdzenia kręgowego (najczęściej szyjnego i piersiowo-lędźwiowego odcinka kręgosłupa). Konsekwencją przemieszczenia się elementów kostnych kręgosłupa jest uszkodzenie struktur neurologicznych (w tym głównie rdzenia kręgowego).

Typ uszkodzenia rdzenia kręgowego: I. Całkowite - zniesienie wszystkich rodzajów czucia od poziomu uszkodzenia rdzenia z porażeniem wszystkich mięsni zaopatrywanych z segmentów rdzenia objętych strefą uszkodzenia oraz poniżej tego poziomu. II. Częściowe : Zespół Browna-Sequarda – spowodowany bocznym uszkodzeniem połowy rdzenia kręgowego. Następuje tu porażenie połowicze, zniesienie czucia prioproceptywnego po stronie urazu i zniesienie czucia bólu i temperatury po stronie przeciwnej wynikające z uszkodzenia skrzyżowanych dróg rdzeniowo - wzgórzowych. Zespół Centralny – jest prawdopodobnie wynikiem wyprostnego uszkodzenia rdzenia kręgowego, dochodzi tu do uszkodzenia motoneuronów, efektem tego jest porażenie kończyn górnych, przez pewien okres towarzyszy mu również porażenie kończyn dolnych i zaburzenie funkcji wydalniczych, jednak sa one spowodowane pourazowym opuchnięciem dróg piramidowych i szybko ustępują. Zespół tętnicy rdzeniowej przedniej – jest on wynikiem zgniecenia przedniej części rdzenia, wraz z uciśnięciem przedniej tętnicy rdzeniowej. Występuje tu porażenie całkowite z zaburzeniami czucia bólu poniżej uszkodzenia. Częściowo pozostaje czucie ułożenia i wibracji. Stłuczenie tylnej części rdzenia kręgowego – jest to uszkodzenie o dobrych rokowaniach, pacjent skarży się tu na przeczulice wielosegmentowe, mrowienia w okolicy szyi, zaburzenia czucia, objaw te zazwyczaj są symetryczne i w dużym stopniu odwracalne. Zespół wstrząśnienia rdzenia kręgowego – zespół ten jest zespołem najłagodniejszym, jego objawy ustępują szybko i całkowicie.

Okresy uszkodzenia : 1) stan ostry (wstrząsu rdzeniowego ) trwa od 3-6 tyg. 2) cofania ( regeneracyjno-kompensacyjny ) trwa od 3-4 miesięcy 3) utrwalenia ( stabilizacji ) trwa od 6-24 miesięcy, okres utrwalających się zaburzeń neurologicznych 4) okres utrwalonych zaburzeń neurologicznych („człowiek rdzeniowy”)

Objawy i zaburzenia towarzyszące (uzależnione od poziomu uszkodzenia):

Objaw Miejsce uszkodzenia spastyczność górnego neuronu powyżej Th

pęcherz automatyczny górnego neuronu powyżej Th

wiotkość dolnego neuronu poniżej L przejście C-Th miejsce wychodzenia nerwów z rdzenia pęcherz autonomiczny dolnego neuronu poniżej L

zaburzenia czucia zaburzenie funkcji ukł .pokarmowego i wydalniczego zmiany troficzne skóry zaburzenia oddychania, zaleganie , wzmożona produkcja śluzu zaburzenia krążenia, obrzęki, zakrzepy, zatory, nadciśnienie tętnicze zahamowanie odruchów ( przy wiotkości ) wzmożona reakcja odruchowa ( przy spastyczności ) niedowład, paraliż zaburzenie czynności płciowej odleżyny przykurcze

Niedowład (paresis) – zmniejszenie/ ograniczenie zakresu ruchu lub osłabienie jego siły. Porażenie (paralysis, plegia) – całkowita niemożność wykonywania ruchu (koniczyny lub jej części) w wyniku braku dopływu bodźców nerwowych do mięśni.

Osoby z uszkodzeniem rdzenia można zaklasyfikować do dwóch głównych grup czynnościowych, w zależności od obecności paraplegii (porażenia poprzecznego) lub tetraplegii (porażenia czterokończynowego, określanego również mianem kwadryplegii).

U osób z paraplegią dochodzi do utraty zdolności do wykonywania ruchów i zaniku czucia w dolnej części ciała (od pasa w dół), podczas gdy u chorych z tetraplegią analogiczne nieprawidłowości dotyczą zarówno rąk, jak i nóg (oraz pozostałych części ciała zlokalizowanych poniżej szyi). Istnieją znaczne różnice pomiędzy chorymi pod względem stopnia upośledzenia sprawności ruchowej i czuciowej, zależne od ciężkości uszkodzenia rdzenia kręgowego (częściowego lub całkowitego przerwania ciągłości szlaków nerwowych). Cele fizjoterapii : W pierwszym okresie (od 3 tyg - kilku miesięcy ) działanie profilaktyczne, zapobieganie zmiana wtórnym: płucnym, odleżynom, obrzękom, urologicznym, przykurczom, zanikom mięśniowym Stosujemy : ćwiczenia oddechowe, sprężynowanie, oklepywanie, pozycje ułatwiające odpływ, inhalacje, naukę efektywnego kaszlu, ćwiczenia oddechowe różnymi torami zmiany pozycji ćwiczenia bierne części porażonych ćwiczenia czynne części wolnych nie porażonych naukę stymulacji zewnętrznej mogącej wywołać odruch wypróżnienia ( kichniecie, kaszel, uruchomienie tłoczni brzusznej, uciskanie ) pionizacje możliwie jak najwcześniej zależy od metody leczenia masaż limfatyczny magnetostymulacja elektrostymulacja FES ćwiczenia izometryczne

W drugim okresie pionizacja lokomocja ćwiczenia ogólnousprawniające ćwiczenia samoobsługi Przy uszkodzeniu poniżej Th6 możliwa jest całkowita niezależność, gdy nauczymy pacjenta posługiwania się wózkiem. Wysoki balkonik z podpasznikami przy niedowładzie i upośledzeniu funkcji chwytnej rak. Teleskopowy aparat stabilizujący „LETOR” – aparat stabilizujący stopy i stawy kolanowe, Aparat ParaWalker, Walkerbout i inne ortezy typu RGO, ARGO – umożliwiają czynną pionizacje oraz naukę chodzenia osób z wysokim uszkodzeniem rdzenia. Nauka chodzenia krokiem kangurowym – przy uszkodzeniu odcinka lędźwiowego

Pobór rodzaju wózka: Uraz odcinka szyjnego – wózek z napędem elektrycznym z indywidualnie dopasowanym mechanizmem sterującym. Uraz odcinka szyjno-piersiowego – wózek z dość wysokim podparciem pleców. Uraz odcinka piersiowego – wózek z niskim oparciem

W trzecim okresie Celem jest podtrzymywanie uzyskanych efektów i rozwiązywanie problemów społeczno- zawodowych.

Zakres osiągalnej adaptacji przy różnych poziomach uszkodzenia rdzenia: Zakres wykonywanych czynności po urazie rdzenia: Poziom uszkodzenia Zakres ruchu Zakres wykonywanych czynności C1-C3 C3- ograniczone możliwości poruszania głową i szyją Oddychanie: Zależny od respiratora

Porozumiewanie się: Rozmowa często jest trudna, bardzo ograniczona lub czasem niemożliwa. Jeśli zdolność do porozumiewania jest ograniczona, można się porozumieć za pomocą nowoczesnej technologii wykorzystującej specjalne oprzyrządowanie zakładane na głowę, sterowane ustami i komputer jako pomocy przy mówieniu czy pisaniu. Efektywna komunikacja werbalna pozwala osobie po urazie rdzenia pokierować opiekunami przy codziennych czynnościach takich jak kąpiel, ubieranie, higiena osobista, przemieszczanie się, oraz kontrola nad pęcherzem moczowym i jelitami.

Codzienne czynności: Nowoczesna technologia pomaga zachować samodzielność przy czynnościach takich jak przewracanie kartek książki, używanie telefonu, obsługa urządzeń domowych(telewizor, wieża itp.) i zmiana oświetlenia.

Zdolność do poruszania się: Może poruszać się na wózku elektrycznym używając sterowania głową , ustami, lub podbródkiem. C3-C4 Zazwyczaj osoba taka ma kontrolę nad głową i szyją.

Osoby z uszkodzeniem C4 mogą wzruszać ramionami. Oddychanie: Może wymagać czasowego podłączenia do respiratora, ale zazwyczaj osoby takie przystosowują się do samodzielnego oddychania.

Porozumiewanie się: Normalne.

Codzienne czynności: Ze specjalistycznym wyposażeniem, może zostać zachowana częściowa zdolność do samodzielnego spożywania niektórych pokarmów i obsługi elektrycznie sterowanego łóżka z pilotem. C5 Osoba po urazie C5 ma kontrolę nad głowa i szyją, może wzruszać i poruszać ramionami. Może zginać rękę w łokciu i odwracać dłoń. Codzienne czynności: Samodzielność przy jedzeniu, piciu, myciu twarzy, myciu zębów, goleniu się, czesaniu po pomocy dotyczącej założeniu specjalistycznego oprzyrządowania.

Opieka zdrowotna: Samodzielnie mogą odkasływać i zmieniać obciążenie przy siedzeniu poprzez pochylanie się do przodu i na boki.

Zdolność do poruszania się: Osoby z tym poziomem uszkodzenia mogą mieć siłę do samodzielnego poruszania się na wózku manualnym na krótkich dystansach po równych powierzchniach. Zazwyczaj wózki z napędem elektrycznym są używane do codziennych zajęć. Po zbadaniu przez specjalistę możliwa jest samodzielna jazda przystosowanym samochodem. C6 Zachowana ruchomość głowy, szyi, ramion, rąk i nadgarstków. Osoba po tym urazie może wzruszać ramionami, zaginać ręce w łokciach, odwracać dłonie i poruszać nadgarstki. Codzienne czynności: Z pomocą specjalnego sprzętu jest możliwość wykonywania z łatwością codziennych czynności jak na przykład samodzielnego jedzenia, kąpania się, ubieranie się, higiena osobista. Jest także możliwość wykonywania łatwych czynności związanych z utrzymaniem czystości w domu.

Opieka zdrowotna: Osoba po urazie C6 może samodzielnie zmieniać pozycję na wózku czy w łóżku, oraz sprawdzać stan skóry.

Zdolność do poruszania się: Niektóre osoby mogą samodzielnie przemieszczać się na wózek. Używają wózków manualnych do codziennych czynności, ale mogą korzystać także z wózków elektrycznych C7 Podobny zakres ruchów jak z urazem C6, dodatkowo możliwość prostowania nadgarstków. Codzienne czynności: Osoba po tym urazie może wykonywać różne prace w domu. Nie potrzebuje wielu udogodnień aby móc żyć samodzielnie.

Opieka zdrowotna: Może samodzielnie podnosić się na rękach na wózku aby odciążać miejsca narażone na odleżyny.

Zdolność do poruszania się: Używa na co dzień wózka manualnego, z łatwością może się samodzielnie przesiadać. C8-T1 Siła i precyzja w palcach pozwala na naturalne, lub lekko ograniczone posługiwanie się dłonią. Codzienne czynności: Osoba po urazie na tym poziomie może żyć samodzielnie bez konieczności stosowania dodatkowego oprzyrządowania pomagającego przy higienie osobistej, jedzeniu, kontrola nad pęcherzem i jelitami, czy innymi czynnościami.

Zdolność do poruszania się: Używanie wózka manualnego . Samodzielne przesiadanie się. T2-T6 Normalne funkcje motoryczne głowy, szyi, ramion, rąk, dłoni i palców. Zwiększone użycie mięśni międzyżebrowych i piersiowych, oraz kontrolę nad tułowiem. Codzienne czynności: Osoby z tym uszkodzeniem powinny być w pełni samodzielne.

Zdolność do poruszania się: Niewiele osób może być zdolnych do chodzenia w aparatach. Wymaga to wiele energii i wywiera duże napięcie na górną część ciała, bez zbytnich korzyści. Może powodować uszkodzenia górnych stawów. T7-T12 Więcej funkcji motorycznych - większa kontrola nad mięśniami brzucha. Codzienne czynności: Możliwość samodzielnego siadania bez podparcia.

Zdolność do poruszania się: Tak jak powyżej.

Opieka zdrowotna: Większa możliwość normalnego kasłania. L1-L5 Dodatkowa możliwość ruchu w biodrach i kolanach. Zdolność do poruszania się: Chodzenie jest możliwe ze specjalnymi aparatami na nogach i kostkach. Przy niższych urazach chodzenie jest możliwe z pomocą kul. S1-S5 W zależności od uszkodzenia występują w różnym stopniu: powrót czynności pęcherza moczowego, jelit i funkcji seksualnych. Zdolność do poruszania się: Zwiększona możliwość chodzenia z niewielka pomocą kul lub nawet bez nich.