Linki sponsorowane


Czaszka obejmuje dwie części: mózgoczaszkę (część mózgową) i trzewioczaszkę = twarzoczaszkę. Jest niezwykle złożona.

Mózgoczaszka obejmuje: kość potyliczną, kości ciemieniowe, kość czołową, kość klinową, kość sitową i kości skroniowe. Twarzoczaszka utworzona jest przez: kości jarzmowe, kości podniebienne, kości szczęki, kości nosowe, kości łzowe, żuchwę, lemiesz, kość gnykową, kosteczki słuchowe i małżowiny nosowe dolne.

Czaszka (cranium) obejmuje dwie części: mózgoczaszkę (część mózgową) i trzewioczaszkę = twarzoczaszkę. Jest niezwykle złożona.

Mózgoczaszka obejmuje:

kość potyliczną,
kości ciemieniowe,
kość czołową,
kość klinową,
kość sitową i
kości skroniowe.

Twarzoczaszka utworzona jest przez: kości jarzmowe, kości podniebienne, kości szczęki, kości nosowe, kości łzowe, żuchwę, lemiesz, kość gnykową, kosteczki słuchowe i małżowiny nosowe dolne.

Mózgoczaszka tworzy puszkę mózgową, w której leży mózgowie. Dolna ściana czaszki nosi nazwę podstawy czaszki. W podstawie czaszki widnieje otwór potyliczny, przez który przechodzi rdzeń kręgowy do mózgowia. W przedniej części otworu potylicznego, po obu stronach leżą wyniosłości zwane kłykciami potylicznymi, które wnikają do dołów stawowych atlasu.

Kość czołowa zbudowana jest z łuski czołowej, z części oczodołowej i z części nosowej. Część oczodołowa obejmuje zgrubiałe łuki brwiowe. Łuska czołowa tworzy powierzchnię przednią i tylną (wewnętrzną, od strony jamy mózgu). Za pomocą wyrostków jarzmowych, kość czołowa łączy się z kośćmi jarzmowymi. Brzegiem tylnym łuska kości czołowej łączy się z kośćmi ciemieniowymi (tworzy się szew wieńcowy). Brzegiem bocznym połączona jest z kością klinową (tworzy się szew klinowo-czołowy). Część oczodołowa służy do wytworzenia połączeń z kośćmi łzowymi i sitowymi. Część nosowa połączona jest z kośćmi nosowymi. Kość sitowa zbudowana jest z blaszki sitowej i z blaszki pionowej. Blaszka sitowa obejmuje 2 błędniki sitowe (system blaszek kostnych i komórek sitowych).

Kość sitowa buduje ściany jamy nosowej i oczodołów. Blaszka pionowa leży prostopadle do blaszki sitowej. Jest częścią kostnej przegrody nosowej (jamy nosowej).

Kość ciemieniowa w liczbie dwóch, zbudowana jest z powierzchni wewnętrznej i zewnętrznej oraz z czterech brzegów. Brzegi strzałkowe dwóch stykających się kości ciemieniowych tworzą szew strzałkowy (sklepienie czaszki). Skrzydło większe kości klinowej połączone jest z brzegiem łuskowym kości ciemieniowych (szew klinowo-ciemieniowy). Brzeg czołowy połączony jest z kością czołową (szew wieńcowy). Brzeg potyliczny połączony jest z kością potyliczna, dając szew węgłowy.

Kość potyliczna

Jest kością nieparzystą, zbudowaną z łuski, parzystych części bocznych i części podstawnej. Na części wewnętrznej powierzchni łuski znajduje się zgrubienie zwane wewnętrzną guzowatością potyliczną .Ku górze od niej biegnie bruzda zatoki strzałkowej górnej.

Po bokach znajdują się bruzdy zatoki poprzecznej, a ku dołowi biegnie grzebień kości potylicznej wewnętrznej. Między częścią skalistą, częścią podstawną a częściami bocznymi znajduje się otwór wielki ,przez który przechodzi rdzeń kręgowy wraz z tętnicami kręgowymi. Część podstawna kości potylicznej zrasta się z trzonem kości klinowej tworząc chrząstkozrost klinowo-potyliczny. Umiejscowiony jest w połowie pola ciągnącego się od grzbietu siodła kości klinowej aż do otworu wielkiego kości potylicznej. Od przodu od strony zewnętrznej znajduje się guzek gardłowy.

Po bokach otworu wielkiego kości potylicznej znajdują się 2 kłykcie potyliczne dla połączenia z I kręgiem szyjnym. Podstawa każdego kłykcia przebita jest kanałem nerwu podjęzykowego. Na zewnątrz powierzchni łuski kości potylicznej znajduje się guzowatość kości potylicznej zewnętrznej ,od której na boki odchodzą kresy karkowe górne. Równolegle do nich poniżej przebiegają kresy karkowe dolne. Miedzy wyniosłością potyliczną zewnątrz ku dołowi w kierunku otworu wielkiego biegnie grzebień potyliczny zewnętrzny

Kość skroniowa

Jest kością pneumatyczną. W jej skład wchodzi: część łuskowa, część bębenkowa, część skalista(tzw. piramidy). Część łuskowa ustawiona jest w płaszczyźnie strzałkowej.

Część skalista przebiega prostopadle do niej. Z części skalistej ku przodowi wyrasta wyrostek jarzmowy dla połączenia z kością jarzmową, poniżej którego znajduje się otwór słuchowy zewnętrzny. Część skalista ma kształt czterościennej piramidy. Część przednia zrasta się z łuską skroniową i kością klinową w obrębie środkowego dołu czaszki. Tylna część zrośnięta jest z kością potyliczną w obrębie tylnego dołu czaszki.

Część bębenkowa znajduje się od przodu od wyrostka sutkowatego, a poniżej odcinka części łuskowej; tworzy ona większy odcinek przewodu słuchowego zewnętrznego. Przewód ten oddzielony jest od części środkowej czyli jamy bębenkowej, ku przodowi i środkowi biegnie kostka trąbki słuchowej. Na tylno-górnej powierzchni części skalistej znajduje się otwór słuchowy. Na dolnej powierzchni kości skroniowej znajduje się głęboki dół żuchwowy , którego przednią część tworzy panewka stawu żuchwowo-skroniowego.

Dół ten sąsiaduje od przodu z wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej , a z tyłu znajduje się otwór i przewód słuchowy zewnętrzny (tzn. z przodu nasada wyrostka jarzmowego z tyłu część bębenkowa kości skroniowej). Boczno-tylna część kości skroniowej wydłuża się ku tyłowi i tworzy wyrostek sutkowaty. W kierunku przyśrodkowym znajduje się otwór rylcowo-sutkowy, przez który przechodzi nerw twarzowy.

Kość klinowa (łac. os sphenoidale),

nieparzysta kość, tworząca część środkową podstawy czaszki, jest wklinowana pomiędzy inne kości. Od przodu łączy się z kością czołową i kośćmi twarzy (z kością podniebienną, szczęką i z kością jarzmową), z boku z kośćmi skroniowymi, a z tyłu z kością potyliczną. Kość klinowa swoim kształtem przypomina motyla. Składa się z trzonu, ze skrzydeł większych i mniejszych oraz z wyrostków skrzydłowatych.

Trzon

Stanowi jej część środkową, ma kształt nieregularnego sześcianu i zawiera w swym wnętrzu zatoki klinowe. Łączą się one z przodu z jamą nosową. Na górnej powierzchni trzonu znajduje się duże zagłębienie, zwane dołem przysadki. Od trzonu kości klinowej odchodzą trzy pary wyrostków: skrzydła większe, skrzydła mniejsze i wyrostki skrzydłowate.
Na trzonie wyróżniamy następujące powierzchnie:
• Pow. górna, wyposażona w siodło tureckie (sella turcica) posiadające guzek (tuberculum sellae, na przodzie) i grzbiet (dorsum sellae) posiadający wyniosłości- wyrostki pochyłe tylne (processus clinoidei posteriores), do których przyczepia się namiot móżdżku. Ku tyłowi przechodzi w stok (clivius). Poza tym wyrostki pochyłe środkowe (processus clinoidei medii) w przedniej części, podobnie jak bruzda przedskrzyżowania wzrokowego (sulcus prechiasmatis) przechodząca bocznie w kanał wzrokowy (canalis opticus), a także kolec sitowy (spina ethmoidalis).
• Pow. dolna- tworzy dziób klinowy (rostrum sphenoidale)
• Pow. przednia- podzielona przez przebiegający pośrodkowo grzebień klinowy (spina sphenoidalis), bocznie od którego widzimy małżowiny klinowe (conchae sphenoidales) Ponad nimi natomiast z każdej strony jest otwór zatoki klinowej , apertura sinus sphenoidalis), znajdujący się przyśrodkowo od dołków (foveola ethmoidalis).
• Pow. tylna
• Pow. boczne- złączone ze skrzydłami. Posiadają języczek klinowy (lingula sphenoidalis) oraz bruzdę tętnicy szyjnej (sulcus caroticus). Skrzydła większe (Alae maiores.) odchodzą od bocznych powierzchni trzonu i ograniczają dół środkowy czaszki i oczodół. Przebijają je otwory, przez które przechodzą nerwy i naczynia krwionośne. Posiadają nasadę (radix dosł. korzeń).

Powierzchnie oczodołowa. skroniowa, podskroniowa i szczękowa tworza razem pow. zewnętrzną a pow. wewnętrzną tworzy pow. mózgowa która współtworzy dół środkowy podstawy czaszki.

Skrzydła mniejsze (Alae minores) odchodzą od górno-przedniej części trzonu za pomocą 2 korzeni i wchodzą w skład stropów oczodołowych. Są dosyć cienkie. Pomiędzy ich korzeniami znajduje się kanał wzrokowy (canalis opticus).

Ograniczają od góry szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis superior).

Wyrostki skrzydłowate (processus pterygoideus)odchodzą od powierzchni dolnej trzonu. Biegnąc pionowo w dół, ograniczają z boków nozdrza tylne jamy nosowej. W pojedynczym wyrostku wyróżnić możemy blaszkę boczną (lamina lateralis) oraz przyśrodkową (lam. medialis), wyposażoną w haczyk skrzydłowy (hamulus pterygoideus). Jest on najbardziej w dół wysuniętą częścią omawianej kości. W miejscu przylegania do siebie obu blaszek obserwujemy bruzdę skrzydłowo-podniebienną (sulcus pterygopalatinus), poniżej której występują one już osobno po obu stronach wcięcia skrzydłowego (incisura pterygoidea). Niżej od tegoż wcięcia natomiast i przyśrodkowo od niego zaobserwować możemy bruzdę haczyka skrzydłowego (sulcus hamuli pterygoidei), którą pokrywa tkanka chrzęstna.

Kości czaszki rozwijają się na podłożu łącznotkankowym (patrz tkanka kostna). Kostnienie jest więc stopniowe, w miarę wzrostu i rozwoju dziecka. Niecałkowite skostnienie kości czaszki ułatwia przejście przez kanał rodny w czasie porodu i umożliwia proporcjonalny rozwój czaszki. Łącznotkankowe połączenia co najmniej trzech kości czaszki noszą nazwę ciemiączek (fonticuli). Wyróżnić można ciemiączko czołowe (w miejscu połączenia kości ciemieniowych z dwoma – u noworodka! kośćmi czołowymi, zarasta w 18-21 miesiącu życia), ciemiączko potyliczne (połączenie kości ciemieniowych z kością potyliczną; zarasta do 12 miesiąca życia), ciemiączko sutkowate (pomiędzy kością ciemieniową, skroniową i potyliczną), ciemiączko klinowe (pomiędzy kością czołową, ciemieniową, skroniową i klinową).

Ciemiączko sutkowate i klinowe zarastają wkrótce po urodzeniu. Jama nosowa utworzona jest przez kości nosowe, kość sitową oraz trzon kości klinowej. Kostna przegroda nosa dzieli jamę nosowa na dwie części. Do ściany bocznej jamy nosowej przyrasta małżowina nosowa dolna. Podniebienie kostne oddziela jamę nosowa od jamy ustnej. Jama nosowa jest połączona z oczodołem za pomocą kanału nosowo-łzowego i otworów sitowych.

Kość gnykowa (os hyoideum) nie wytwarza bezpośredniego połączenia z kośćmi czaszki. Leży przed odcinkiem szyjnym kręgosłupa. Posiada kształt rogalikowaty i zbudowana jest z trzonu oraz rożków większych od których odchodzą krótkie rożki mniejsze. Do kości gnykowej przymocowane są mięśnie języka, szyi i gardła. Rożki kości gnykowej kostnieją całkowicie około 30 r.ż.

Żuchwa (mandibula) zbudowana jest z trzonu i gałęzi. Na przedniej (zewnętrznej) powierzchni żuchwy leży guzowatość bródkowa. Po obu stronach guzowatości leżą otwory bródkowe, prowadzące do kanału żuchwy. Przez kanał żuchwy przechodzi trzecia gałąź nerwu trójdzielnego. Gałęzie żuchwy w górnej części mają dwa wyrostki tworzące wcięcia żuchwowe. Wyrostek tylny zwie się wyrostkiem kłykciowym, a przedni wyrostkiem dziobiastym (przyczep mięśnia skroniowego). Wyrostek kłykciowy zakończony jest głową, będącą częścią stawu żuchwowego.

Kość jarzmowa Kość jarzmowa (os zygomaticum) jest kością parzystą. Składa się z trzonu, wyrostka czołowego skierowanego ku górze łączącego się z kością czołową oraz wyrostka skroniowego biegnącego ku tyłowi i łączącego się z wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej tworząc łuk jarzmowy. Część trzonu stanowi boczną, dolną część oczodołu.

Szczęka górna (maxilla; są dwie kości szczęki!) zbudowana jest z trzonu i odchodzących od niego wyrostków: czołowy, jarzmowy, podniebienny i zębodołowy. Buduje ścianę jamy nosowej, ścianę oczodołów i ścianę podniebienia. W wyrostku zębodołowym mieszczą się zęby.

Lemiesz Lemiesz (vomer) jest kością nieparzystą, przypominającą kształtem lemiesz w pługu. Jest to cienka płytka kostna, tworząca z blaszką pionową kości sitowej przegrodę kostną nosa. W górnej części lemiesz rozdziela się na dwa skrzydła, które przylegają do kości klinowej. Oprócz tego łączy się z kością sitowa, kośćmi szczękowymi, podniebiennymi i chrząstką przegrody nosa.

Kość łzowa Kość łzowa (os lacrimae) jest małą parzystą kością leżącą w przedniej części przyśrodkowej ściany oczodołu. Znajduje się między krawędzią blaszki oczodołowej kości sitowej a wyrostkiem czołowym szczęki.

Kość nosowa Kość nosowa (os nasale) jest kością parzystą, kształtu czworokątnego i z kością strony przeciwległej tworzy nasadę oraz grzbiet nosa. Wykazuje dużą zmienność osobniczą i razową. Łączy się od góry z kością czołową, bocznie z wyrostkiem czołowymi szczęki, przyśrodkowo z druga kością nosową.

Małżowina nosowa dolna

Małżowina nosowa dolna (concha nasalis inferior) jest kością parzystą, leży obustronnie w bocznej ścianie jamy nosowej. Wraz z małżowinami kości sitowej tworzy przewody nosowe: górny, środkowy i dolny. Łączy się z grzebieniem małżowiny szczęki, z tyłu z grzebieniem małżowiny kości podniebiennej.

Zatoki przynosowe.

Zalicza się tu:

zatokę czołową,
klinową, sitową i
zatoki szczękowe.

Są jamami obocznymi nosa, które kontaktują się z jamą nosową. Zatoki wyściela błona śluzowa będąca przedłużeniem śluzówki jamy nosowej. Pełnia funkcję rezonatorów głosu. Zatoki szczękowe leżą w trzonie szczęki; ściana górna jest cienka i stanowi granicę dolnego oczodołu; ściana dolna to wyrostki zębodołowe wpuklające się do jamy zatokowej. Zatoki czołowe leżą między przednią i tylną blaszką kości czołowej. Zatoki sitowe (błędnik sitowy) zbudowane są z komórek sitowych przednich, środkowych i tylnych. Zatoki klinowe leżą w trzonie kości klinowej, pod siodłem tureckim. Błona śluzowa zatok może ulec zakażeniom bakteryjnym, wirusowym i stanom zapalnym. Dochodzi wówczas do nieżytu nosa, gorączki, a nawet wycieku ropnego. Chorobie towarzysza silne bóle głowy.