Linki sponsorowane


Wundefined poprzednim artykule przedstawiłem Państwu zasadę tworzenia oraz wytyczania osi na ludzkim ciele. Owe osie budują, ściślej ujmując- wyznaczają konkretne płaszczyzny, którymi teraz będziemy się zajmować. Nazewnictwo konkretnych płaszczyzn jest analogiczne do nazw osi.

By bliżej wyjaśnić czym jest płaszczyzna posłużę się przykładem. Płaszczyzna jest to ,,miejsce” geometryczne w przestrzeni. Daną płaszczyznę muszą wyznaczać jakieś minimum trzy punkty. Wyobraźmy sobie człowieka stojącego w zupełnie pustym pomieszczeniu o kształcie sześcianu. Umownie przyjmijmy, że pomieszczenie to nie ma ani okien ani drzwi. Człowiek staje w pozycji anatomicznej, którą omówiłem w poprzednim artykule. Przeprowadzamy od sufitu do podłogi linię ( wyobraźmy sobie, że ją rysujemy), która przejdzie np. przez czubek głowy i wyjdzie mu między nogami. Jak pamiętamy z poprzedniego artykułu o osiach jest to oś pionowa. Nie zmazując tej linii przeprowadzamy drugą, prostopadłą linię, która biegnie w poprzek, tak by weszła w prawy bok owego człowieka i wyszła bokiem lewym ( połączyła prawą ścianę z lewą ścianą). Jest to oczywiście oś poprzeczna lub zwana inaczej poziomą. Te dwie osie jak widać będą się krzyżowały pod kątem prostym. To co one wyznaczają- właśnie ten prostokąt zwie się płaszczyzną CZOŁOWĄ. Jest ona prawie równoległa do ludzkiego czoła i mostka. Wyobraźmy sobie teraz inną sytuację. Człowiek stoi w tym samym pomieszczeniu i w tej samej pozycji anatomicznej.

Przeprowadzamy linię z prawej ściany do ściany lewej tak by owa linia połączyła ściany i dodatkowo przeszyła bok człowieka stojącego ( prawy bok i wyszła lewym bokiem kierując się do lewej ściany). Jest to oś poprzeczna. Drugą linię jaką teraz poprowadzimy będzie to linia łącząca ścianę stojącą przed człowiekiem ze ścianą stojącą za nim w taki sposób aby ta linia przeszyła ciało stojącego np. na wysokości brzucha i wyszła na wylot z tyłu pleców do tylnej ściany. Jest to oś strzałkowa. Jak spojrzymy na tę sytuację od góry, z perspektywy lotu ptaka lub obrazowo mówiąc ( z perspektywy żyrandola, gdybyśmy na nim wisieli) te osie się skrzyżują pod kątem prostym). Oś strzałkowa, krzyżując się z osią poprzeczną wyznacza nam płaszczyznę POPRZECZNĄ.

Wyobraźmy sobie jeszcze jedna sytuację. Prowadzimy linię łączącą przednią ścianę ( tę będącą przed człowiekiem) ze ścian, która jest za nim znowu w taki sposób, aby linia przeszyła ciało człowieka z przodu i wyszła jego plecami, łącząc obie ściany. Jest to oś strzałkowa. Drugą linię jaka przeprowadzimy będzie to linia łącząca sufit z podłogą, tak aby przeszyła ona ciało człowieka np. przez czubek głowy i wyszła mu między nogami dotykając podłogi. Jest to oś pionowa. Jeśli staniemy z boku człowieka to zobaczymy, że te osie się krzyżują, a płaszczyzna, którą wyznaczają zwie się płaszczyzną STRZAŁKOWĄ. Jeśli ustawimy taką płaszczyznę na wysokości wspomnianej osi głównej ( biegnącą centralnie przez środek ludzkiego ciała ( przez głowę do krocza) to płaszczyzna taka nie będzie się nazywać PŁASZCZYZNĄ STRZAŁKOWĄ, tylko PŁASZCZYZNĄ POŚRODKOWĄ lub PŁASZCZYZNĄ SYMETRII ( dzielić będzie ciało na dwie połówki- prawą i lewą).

Umiejętność zrozumienia zasad wytyczania i czytania osi oraz płaszczyzn jest kluczowa w zrozumieniu zasad topografii anatomicznej. Zaraz przekonacie się Państwo dlaczego…

Kierunki oraz umiejscowienie organów w przestrzeni

Pamiętacie Państwo jak w pierwszym artykule o osiach podałem przykład błędnego stwierdzenia, iż to wątroba leży l prawej strony żołądka. Wytłumaczę teraz podstawowe zasady wyznaczania kierunków oraz umiejscowień organów w ludzkim ciele. Pierwsza zasada brzmi: Określaj zależność położeń narządów zawsze w stosunku do PŁASZCZYZN. Jest to zasada priorytetowa, którą trzeba znać jak przysłowiowe amen w pacierzu. Nie zależy mi jednak, powtarzać regułek, które możecie Państwo w książkach anatomicznych wyczytać, pragnę byście Państwo to zrozumieli.

Płaszczyzna pośrodkowa- czyli ta, która dzieli ciało człowieka na dwie symetryczne połówki, wyznaczona przez oś główną ( pionową) oraz oś poprzeczną . Patrzymy na człowieka cały czas tak jakby stał w pozycji anatomicznej. Jeśli spojrzymy na człowieka przepołowionego taką płaszczyzną to z przodu będziemy widzieć jedynie linię która będzie biegła przez środek jego ciała z góry na dół. Wszystko to co będzie leżeć bliżej tej linii będzie miało położenie PRZYŚRODKOWE a to co od tej linii będzie się oddalać np. w stroną prawą ( z naszej perspektywy patrząc stronę prawą czyli na lewej połówce obserwowanego) będzie miało położenie BOCZNE. Innymi słowy, w stosunku do tej płaszczyzny możemy mieć kierunek albo Przyśrodkowy albo boczny. Dodatkowo, każdy z takich narządów ma swoje określone powierzchnię. Powierzchnia takiego organu może być też albo przyśrodkowa ( leży bliżej osi głównej) lub też powierzchnia przyśrodkowa- po stronie osi głównej. Klasyczny przykład kości udowej. Jak spojrzymy na lewą kość udową naszego badanego (z naszej perspektywy jest to strona prawa) to brzeg tej kości, który leży od środka ( z naszej perspektywy jest to brzeg lewy) jest brzegiem czy też powierzchnią przyśrodkową, gdyż po tej stronie, konkretnie przez środek krocza przebiega oś główna, która m.in. wyznacza nam płaszczyznę pośrodkową. Brzeg drugi, ten który leży ( z naszej perspektywy po stronie prawej, a w rzeczywistości jest brzegiem lewym lewej kości udowej) po stronie kości biodrowej ( potocznie zwanego biodra) jest brzegiem czy też powierzchnią boczną, gdyż leży po przeciwnej stronie i dalej od osi głównej.

Płaszczyzna czołowa- czyli ta, która dzieli ciało człowieka wzdłuż na połówkę przednia i tylną. Wyznaczają ją: oś podłużna (pionowa) oraz oś poprzeczna. Przejdźmy teraz z boku tak przeciętego człowieka. Zauważymy, że ciało człowieka zostało przecięte w sposób taki, że polówka czaszki obserwowanej z boku jest z przodu a druga połówka czaszki z tylu. Tak samo z innymi częściami ciała. W stosunku do tej płaszczyzny odróżniamy kierunki PRZEDNI oraz TYLNY. Występuje jednak odstępstwo od tego nazewnictwa . Na tułowiu, konkretnie na okolicy szczególnie jamy brzusznej kierunek przedni zwie się KIERUNKIEM BRZUSZNYM a kierunek tylny KIERUNKIEM GRZBIETOWYM. Obrazowo rzecz ujmując weźmy pod uwagę dwa narządy: nerki oraz jelita. Jak nerki leżą względem jelit??? Nerki względem jelit leżą DO TYŁU a jelita względem nerek DO PRZODU. Jest to oczywiście położenie względem płaszczyzny czołowej.

Płaszczyzna poprzeczna- jest to płaszczyzna wyznaczona przez oś strzałkową oraz oś poprzeczną. Każdy z nas z pewnością oglądał nieraz sztuczki magiczne z przecinaniem w pół magika metalową piłą na wysokości kręgosłupa lędźwiowego. Tak właśnie przebiega i przebija człowieka płaszczyzna poprzeczna. Gdy spojrzymy na naszego człowieka stojącego w pozycji anatomicznej zauważymy, że taka płaszczyzna dzieli jego ciało na dwie części- część górną czyli tę leżącą powyżej cięcie ( np. od pasa w górę po głowę) oraz część dolną, czyli tę leżącą poniżej linii cięcia ( np. od pasa w dół po same stopy). Analogicznie mamy dwa położenia względem tej płaszczyzny : KIERUNEK GÓRNY oraz POŁOŻENIE DO GÓRY i KIERUNEK DOLNY z POŁOŻENIEM DO DOŁU. Weźmy pod uwagę serce oraz żołądek. Serce leży ,,do góry od żołądka” a żołądek leży ,, do dołu od serca”.

Kierunki oraz powierzchnie odnoszące się do konkretnych płaszczyzn, które opisałem powyżej są podstawowymi opisami , które definiują nam ułożenie organów. Jednak lekarze, elektroradiolodzy używają często połączeń, tak zwanych ,,Miksów opisowych”. Łączą oni poszczególne płaszczyzny a tym samym opisując jeden narząd opisują go przy pomocy różnych kierunków.

Np. możecie Państwo spotkać opis ,, przednio boczny brzeg…” oznacza to, że opisujący używa do opisu dwóch kierunków- przedniego ( do przodu) oraz bocznego (do boku). Jednocześnie opisuje narząd a raczej jego położenie przy pomocy dwóch płaszczyzn- położenie do przodu ,,przednio…” to opis względem płaszczyzny czołowej oraz- położenie do boku ,,…boczny” – to opis względem płaszczyzny pośrodkowej.

Analogicznie można tworzyć różne inne Miksy typu- przednio dolny brzeg, tylno boczny, górno przyśrodkowe itd. Trochę inaczej odnosi się to do kończyn oraz też kości kończyn długich oraz ręki. Pojawiają się w książkach anatomicznych opisy, np. ,, koniec bliższy kości udowej” .Dlaczego nie możemy powiedzieć ,,koniec górny”? Świetne pytanie. Zauważcie Państwo, by mówić, że coś leży do góry lub do dołu, trzeba by to coś przepołowić na pół płaszczyzną poprzeczną. Dlatego przyjęto nazewnictwo ,,koniec bliższy i dalszy” określający położenie względem danego przyczepu kończyny. Ja wytłumaczę to inaczej. Weźmy przykładową kość udową. Patrzymy cały czas na człowieka stojącego w pozycji anatomicznej. Koniec, ten który byście Państwo nazwali ,,górnym” leży bliżej serca niż zwany przez Państwa drugi koniec ten, który wzrokowo leży na dole- ,,dolny”. Wszystkie końce kości kończyn górnych oraz dolnych leżące bliżej serca- te ,,górne” będą ZAWSZE- KOŃCAMI BLIŻSZYMI, te natomiast, które leżą na dole- ,,dolne” , leżące dalej od serca będą ZAWSZE- KOŃCAMI DALSZYMI.

Źródło: www.fizjoartis.pl

[dodaj komentarz na forum]