Linki sponsorowane


ORTOPEDIA I TRAUMATOLOGIA

CONTUSIO - STŁUCZENIE Powstają w wyniku upadku, uderzenia. Objawy: ból tkanek miękkich, krwiaki, zwiększenie ocieplenia, obrzęki Usprawnianie po stłuczeniach 1. na początku zimne okłady = krioterapia aby obkurczyły się naczynia krwionośne co powoduje powstanie mniejszego krwiaka i aby działać przeciwbólowo i zmniejszyć obrzęk 2. ćwiczenia synergistyczne, 3. ćwiczenia izometryczne by uruchomić pompę mięśniową ,aby nastąpiło szybsze krążenie w miejscu stłuczenia i szybsza resorpcja krwiaka, 4. ćwiczenia czynne do granicy bólu. 5. po pewnym czasie resorpcja krwiaka następuje po zabiegach ciepłoleczniczych.

DISTORSIO – SKRĘCENIE

Dochodzi do przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu, chwilowe przemieszczenie się powierzchni stawowych względem siebie i samoistne ich nastawienie w momencie urazu. Uszkadzają się torebka stawowa i więzadła. Skala skręceń: 1 stopień – naciągniecie więzadeł i torebki stawowej 2 stopień – „naderwanie” więzadeł i torebki stawowej 3 stopień – rozerwanie więzadeł i torebki stawowej 4 stopień – rozerwanie połączone z oderwaniem kawałka kostnego (złamanie awulsyjne – więzadła odrywają się w miejscu przyczepu) Objawy skręcenia przymusowe ustawienie stawu, ból obrzęk, krwiak, wylew krwawy, wysięk śródstawowy bolesność przy ruchach czynnych Powikłania: skręcanie nawykowe- distorsio habitualis, niewydolność/niestabilność wiezadłowa

Skręcenie stawu skokowego • Urazy skrętne stawu skokowego są najczęstszymi urazami wśród sportowców i stanowią do 25% przyczyn absencji w aktywności sportowej. • Skręcenia – uszkodzenie więzadeł kostki bocznej osiągają 85%, więzadła przyśrodkowego 5%, zaś pozostałe 10% to skręcenia obejmujące uszkodzenie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego • Niestabilność mechaniczna powstaje, gdy jedno lub dwa więzadła (w przypadku kostki bocznej) są uszkodzone i niewydolne. • Funkcjonalna niestabilność opisywana jako nawracające skręcenia stawu skokowego i/lub uczucie „uciekania” stawu wynika z uszkodzenia mechanoreceptorów w więzadłach lub mięśniach kontrolujących odruchy proprioceptywne.

Leczenie po skręceniu kostki • W przypadku stłuczeń stawu skokowego bez cech nadwyrężenia więzadeł wystarczy 1-2 dni odpoczynku i można powrócić do aktywności w zakresie bezbólowym

Skręcenie I. stopnia wymagają ograniczenia aktywności 7-10 dni, ustąpienia obrzęku i miejscowej bolesności. Korzystnie działa chłodzenie, leki objawowe, opatrunek modelujący do chwili ustąpienia obrzęku (pelota w kształcie podkowy, ew. stabilizator pneumatyczny). Drenaż limfatyczny, masaż wirowy, fizjoterapia - pozwalają czasem skrócić okres absencji treningowej do 5-6 dni.

Skręcenia II. stopnia, wiążące się z częściowym uszkodzeniem więzadeł, odciążenie kończyny, stabilizacji w łusce gipsowej, stabilizatorze lub ortezie przez 10-14 dni. Wskazana weryfikacja procesu gojenia w badaniu USG. Intensywna fizjoterapia i leki objawowe przyspieszają powrót do treningu, jednak nie wcześnie jak po 3-4 tygodniach

Skręcenia III. stopnia obejmują całkowite rozerwanie więzadeł kompleksu kostki bocznej a często również więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. Wymagają dłuższego unieruchomienia w stabilizatorze (ew. gipsie podudziowym) na ok. 4 tygodnie. Wskazane jest odciążenie kończyny z niewielką stymulacją zakończeń receptorowych podeszwy dotykaniem do podłoża naciskiem równym 10-15 kilogramów. Ćwiczenia odbudowująca propriorecepcję, Przed podjęciem aktywności treningowej konieczne ultrasonograficzne potwierdzenie wygojenia uszkodzonych struktur więzadłowych.

LUXATIO – ZWICHNIĘCIE Przekroczenie fizjologicznej ruchomości, przemieszczenie powierzchni stawowych, uszkodzenie torebki stawowej, więzadeł i chrząstki. Częściowa lub całkowita utrata styczności stawowej Objawy zwichnięcia zniekształcenie obrysu stawu, przymusowe ustawienie kończyny, obrzęk, ból, zaczerwienienie i wybroczyny, bolesność uciskowa zniesienie ruchów czynnych, ograniczenie ruchomości deformacja stawu – wyczuwalne zmiany w ułożeniu części kostnych stawu patologiczne unieruchomienie

Usprawnianie po zwichnięciu barku • Kierunek zwichnięcia: przedni, tylny, dolny, zwichnięcie dwukierunkowe: tylno – dolne, przednio – dolne, wielokierunkowe • Zwichnięcie stawu ramiennego powoduje rozerwanie ważnych struktur stabilizujących staw tzw. kompleksu więzadłowo-obrąbkowego. • Rozwija się nawykowa niestabilność barku a kolejne zwichnięcia stawu ramiennego powodują niszczenie chrzęstnych powierzchni stawu Dynamiczna stabilność panewkowo – ramienna uzależniona jest od: mięśni pierścienia rotatorów, mięśnia 2 – głowego i naramiennego

Kinezyterapia po zwichnięciu barku 1. Unieruchomienie 4 – 6 tygodni – bark nie lubi długiego unieruchomienia!! 2. Ćwiczenia ipsilateralne i kontralateralne 3. Fizykoterapia – likwidacja bólu i stanu zapalnego 4. Ćwiczenia wahadłowe Codmana 5. Kontrola ustawienia łopatki i nauka centrowanie głowy kości ramiennej odtwarzanie zakresu ruchu 6. Ćwiczenia w CKC, OKC 7. Powstrzymanie zaniku mięśni – trening izometryczny 8. Odtwarzanie propriocepcji 9. Trening siły i wytrzymałości – poprawa kontroli nerwowo - mięśniowej

OGÓLNY SCHEMAT POSTĘPOWANIE PO SKRĘCENIACH I ZWICHNIĘCIACH Fizjoterapia po skręceniu, zwichnięciu: a) Odpoczynek, ograniczenie aktywności (2dni – 3 tyg) – opatrunek modelujący, stabilizator – do ustąpienia obrzęku b) Krioterapia, drenaż limfatyczny c) Fizjoterapia głownie odbudowująca propriorecepcję d) objawowo działanie przeciwzapalnie i przeciwbólowo, taping ochronny e) W przypadku utrzymywania się objawów funkcjonalnej niestabilności stawu wskazane rozważenie kontynuacji programu rehabilitacji lub rewizja operacyjna

Kinezyterapia po skręceniach, zwichnięciach ćwiczenia synergistyczne, ćwiczenia czynne w CKC, OKC Powstrzymanie zaniku mięśni – trening izometryczny Odtwarzanie propriocepcji Trening siły i wytrzymałości – poprawa kontroli nerwowo - mięśniowej trening sensomotoryczny uzyskanie pełnej siły: izometryczej, izotonicznej ADL – czynności życia codziennego, trening sportowy ZABIEGI ARTROSKOPOWE STAWÓW Artroskopia - czyli wziernikowanie stawu za pomocą układu optycznego połączonego lub nie z kamera i monitorem, należy do mało inwazyjnych technik diagnostyczno-operacyjnych w chirurgii stawów.

Rodzaj zabiegów artroskopowych stawu barkowego: § akromioplastyka, § rekonstrukcja pierścienia rotatorów, § stabilizacja i plastyka uszkodzeń obrąbka stawowego, § uwolnienie ze zrostów barku zamrożonego. Rodzaj zabiegów artroskopowych stawu kolanowego: § diagnostyczna błony maziowej kolana z biopsja lub bez, synowektomia jedno – kompartmentowa, wielo-kompartmentowa § meniscektomia (przyśrodkowa lub boczna) § szycie łąkotki, zespolenie (przyśrodkowej lub bocznej § usunięcie ciał wolnych (wyciecie pliki), § plastyka powierzchni chrzestnej § plastyka chrząstki metoda mikrozłamań, za pomoca przeszczepu własnego § plastyka dołu miedzykłykciowego, § usuniecie wyrośli kostnych, § plastyka więzadła krzyżowego przedniego z użyciem ścięgien mięśni zginaczy kolana, więzadła właściwego rzepki autogennego.

Postępowanie kinezyterapeutyczne po artroskopii Faza I:

– Ograniczenie dyskomfortu związanego z bólem, obrzękiem – Mobilizacje bierne w dopuszczalnym ROM, – Ćwiczenia na szynie CPM Faza II:

– Przywrócenie pełnego niebolesnego zakresu ruchu – Odtworzenie propriocepcji – Reedukcja nerwowo – mięśniowa – Trening sensomotoryki Faza III:

– Wzmocnienie siły i wytrzymałości – Poprawa koordynacji – Trening czynności specyficznych dla zawodu lub sportu – Nadzorowany powrót do sportu wyczynowego / pracy fizycznej

Staw kolanowy – artroskopowe rekonstrukcje więzadeł • W kolanie znajdują się dwa więzadła krzyżowe: przednie - hamuje ruch piszczeli ku przodowi (ACL, łac. ligamentum cruciatum anterius) i tylne - uniemożliwia ślizg ku tyłowi (PCL, łac. ligamentum cruciatum posterius ) • Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego, jako jedno z najcięższych uszkodzeń aparatu więzadłowego stawu kolanowego, w większości przypadków wymaga leczenia operacyjnego i specjalistycznej rehabilitacji.

Program kinezyterapii po artroskopowej rekonstrukcji ACL: Okres przedoperacyjny 1. Zmniejszenie wysięku, stanu zapalnego i bólu 2. Odzyskanie pełnego zakresu ruchu i prawidłowego wzorca chodu 3. Uzyskanie jak najlepszej kontroli i siły mięśniowej, oraz propriocepcji 4. Poinformowanie pacjenta o operacji i instruktaż dotyczący rehabilitacji pooperacyjnej, oraz o sposobie zachowania się w celu ochrony przeszczepu (siadanie, zmiana pozycji, dopasowanie kul i nauka chodu o kulach, chodzenie po schodach, nauka kokontrakcji). Wczesny okres pooperacyjny (faza ostra) 1. Zmniejszenie wysięku, obrzęku, stanu zapalnego i bólu schładzanie stawu co 1,5 . 2 h, elewacja kończyny. Masaż limfatyczny podudzia 2. Ćwiczenia zakresu ruchu, zapobieganie zrostom pooperacyjnym, profilaktyka konfliktu w stawie rzepkowo - udowym (SRU): CPM (0º . 0º . 45º) 3x1h dziennie podudzie w pozycji neutralnej lub w niewielkiej rotacji zewnętrznej § ćwiczenia bierne z terapeutą § ćwiczenia samowspomagane zgięcia § stretching tylnej grupy mięśni uda (kolano w niewielkim zgięciu) § delikatna mobilizacja rzepki 3. Nauka chodu o kulach, ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego w wyproście lub w zgięciu z kokontrakcji mięśni kulszowo goleniowych

Okres powrotu do funkcji – 2 – 6 tydzień 1. Kontrola wysięku i bólu: 2. Powiększanie zakresu ruchu zgięcia do 90º, profilaktyka konfliktu w SRU: 3. Poprawa propriocepcji i ćwiczenie siły mięśniowej: Ćw. równoważone w staniu obunóż i jednonóż na niestabilnym podłożu nauka chodu po różnym podłożu (miękki materac, deska do ìw. równoważonych) Ćw. propriocepcji z wykorzystaniem piłek Ćw. izometryczne mięśnia czworogłowego w różnych kątach zgięcia (30º, 60º, 90º) z przyborami, w zamkniętych łańcuchach kinetycznych Ćw. tylnej grupy mięśni uda; samowspomagane, wolne i ze stopniowanym oporem; w siadzie, leżeniu przodem i w pozycji stojącej Ćw. przywodzicieli i mięśni obręczy biodrowej; wolne i z przyborami Ćw. mięśni łydki w zgięciu stawu kolanowego Przysiady z pochyleniem tułowia w przód, w zakresie ruchu 0º-60º (także na niestabilnym podłożu) Ćw. na rowerze stacjonarnym (wysokie ustawienie siodełka)

Okres powrotu funkcji – 6 – 9 tydzień Powiększenie zgięcia do 120°, chód naprzemienny po schodach. Unikamy ruchów skrętnych pod obciążeniem. Kontrola poprawnej techniki wykonywania ćwiczeń (bez koślawienia kolana, nadmiernej rotacji wewnętrznej uda i zewnętrznej podudzia) unikanie ćwiczeń w pozycjach końcowych aktualnego zakresu ruchu 1. Trening propriocepcji (cw. dynamiczne): • przysiady na chwiejnym podłożu, z taśmami elastycznymi, wypady • ćw. równoważone w chodzie po miękkim i chwiejnym podłożu • ćw. rytmicznej stabilizacji w pozycji stojącej na różnym podłożu • nauka wybicia (podskoki na miękkim i twardym) 2. Trening siły mięśniowej w zamkniętych i otwartych łańcuchach kinematycznych powiększenie zakresu ruchu zgięcia do 120°: przysiady (0° . 9°), mini przysiady jednonóżº wstawanie z siadu (90° . 70°) 3. Wprowadzenie do ćwiczeń elementów charakterystycznych dla danej dyscypliny sportowej czy aktywności rekreacyjnej: kozłowanie, odbijanie, rzuty, ćwiczenia z rakietą tenisową itp.

Przygotowanie do aktywności rekreacyjnej i uprawiania sportu – 9 – 12 tydzień Osiągnięcie pełnego zakresu ruchu w stawie, zwiększenie intensywności ćwiczeń, Pływanie, trucht, szersze wprowadzenie elementów ćwiczeń charakterystycznych dla danej dyscypliny sportowej czy aktywności rekreacyjnej. 1. Kontrola wysięku i bólu, profilaktyka konfliktu w SRU 2. Trening siłowy i wytrzymałościowy w zamkniętych i otwartych łańcuchach kinematycznych 3. Dynamiczne ćwiczenia propriocepcji i koordynacji: Przysiady jednonóżº na chwiejnym podłożu Wypady w różnych kierunkach na niestabilne podłoże Ćw. równoważone na batucie Ćw. równoważone w chodzie po zmiennym podłoże, trucht, nauka biegania (bieg w miejscu na równym podłożu), skakanka 4. Wprowadzenie elementów specjalistycznego treningu sportowego Bezpieczny powrót do sportu wyczynowego może nastąpić po wygojeniu przeszczepu i odzyskaniu pełnej sprawności stawu i kontroli mięśniowej sensomotorycznej (tzw. propriocepcja i kokontrakcja) realnie po 5-8 miesiącach od zabiegu. Rekonstruowane więzadło przechodzi proces tzw. "ligamentyzacji" – przebudowy przeszczepu w tkankę zbliżoną strukturalnie do pierwotnego więzadła (wnikanie naczyń i tworzenie zakończeń nerwowych). Proces ten kończy się 2-3 lata po zabiegu.

ZAPALENIE ŚCIĘGNA Zapalenie ścięgna występuje zwykle w miejscu jego przylegania do kości lub w miejscu utkania mięśniowego; zapalenie może przechodzić na sąsiednią kaletkę maziową. Objawy: § ból w miejscu zapalenia zwykle nasila się podczas ruchu, jednak może wystąpić w spoczynku, § tkliwość w obrębie ścięgna objętego procesem zapalnym, § niewielkie zaczerwienienie i wzmożone ucieplenie w obrębie skóry otaczającej ścięgno, zwłaszcza gdy jest ono położone powierzchownie, jak w przypadku ścięgna Achillesa.

Czynniki ryzyka – szczególnie podatni na zapalenie ścięgien są: zawodowy lekkoatleta i pracownik fizyczny - w związku z wykonywaniem powtarzających się ruchów.

Zapalenie ścięgna – łokieć tenisisty Łokieć tenisisty – zapalenie przyczepów ścięgien mięśni prostowników nadgarstka i nadkłykcia bocznego kości ramiennej Objawy: nasilanie się bólu podczas odwracania przedramienia oraz wyprostu stawu łokciowego (zwłaszcza wykonywanych z oporem) osłabienie nadgarstka i problemy z prostymi czynnościami jak: przywitanie podaniem reki, otwieranie drzwi samochodu, unoszenie filiżanki nasilenie bólu po zgięciu reki w nadgarstku w stronę jej grzbietu, przy skręcaniu przedramienia na zewnątrz, prostowaniu zgiętych palców (zwłaszcza przeciw oporowi)

Zapalenie ścięgna – łokieć golfisty Łokieć golfisty – zespół bólowy tkanek miękkich związany najczęściej z uszkodzeniem przyczepów mięśnia nawrotnego obłego lub mięśnia zginacza promieniowego nadgarstka i zapaleniem nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej

Schemat postępowania fizjoterapeutycznego po zapaleniu ścięgna: 1. zapobieganie bólowi: fizykoterpia (diatermia, ultradźwięki, jonoforeza) 2. unikać obciążeń prowadzących do bólu 3. stosowanie stabilizatorów 4. masaż poprzeczny 5. miejscowe podawanie sterydów 6. ćwiczenia ipsilateralne dla prostowników mięśni przedramienia 7. metoda Cyriax, Mulligana 8. Kinezjotaping

FRACTURA – ZŁAMANIA Przerwanie ciągłości tkanki kostnej na całym przekroju lub częściowe przerwanie – nadłamanie lub pękniecie z przemieszczeniem lub bez przemieszczenia (złamanie zielonej gałązki - złamanie podokostnowe) Złamania dzielimy: 1.Podział uwzględniający – mechanizm : bezpośrednie – siły na kość – poprzeczne, klinowate, zmiażdżenia, wieloodłamowe pośrednie – siła oddziłuje przez inna kość, staw, mięsnie – z przeciążenia, zgięcia, skrecenia, zgniecenia 2.Podział ze względu na szczelinę : podłużne poprzeczne kątowe skośne 3.Podział ze względu na umiejscowienie – nasady, trzony, powierzchnie stawowe 4.Podział uwzględniający obecność powikłań : bez powikłań z powikłaniami : § pierwotne – uszkodzenie nerwów, naczyń, narządów wew., tkanek miękkich § wtórne – opóźniony zrost, pseudoartrosis, przykurcz (conatractura) - przykurcz olkmana, zespół Sudecka, porażenia,

Objawy złamania: ból zniekształcenie osi kończyny ze skróceniem lub wydłużeniem patologiczna ruchomość zniesienie czynności uszkodzonego odcinka ograniczenie ruchomości w stawach sąsiednich Leczenie złamania 1. Leczenie zachowawcze: nastawienie, unieruchomienie, usprawnianie 2. Leczenie operacyjne: złamania otwarte, powikłane z uszkodzenia nerwów, naczyń, złamania wielomiejscowe zespolenie (śruby, gwoździe, płyty,druty,gips) osteosynteza stabilna: – wewnętrzna – śruby, wkręty, płyt DHS, gwoździe, druty Kruchnera, pręty Endera) – zewnętrzna 3. Leczenie czynnościowe – wyciąg za kończynę stosowane w zwichnięciach i złamaniach

Schemat postępowania po złamaniach: 1. Repozycja + stabilizacja odłamów + unieruchomienie 2. Pozycje ułożeniowe 3. Ćwiczenia izometryczne 4. Ćwiczenia kontralateralne, ipsilateralne 5. Zachowanie siły i ruchomości pozostałych stawów 6. Po usunięciu unieruchomienia – ROM + powrót kontroli sensomotorycznej + powrót siły i wytrzymałości

Proces gojenia (oczekiwane całkowite zrośnięcie – zrost rozpoczyna się po 3 – 4 tygodniach) – Szyjka kości udowej – 18 tygodni – Rzepka – 20 – 24 tygodni – Kość piszczelowa częś dalsza – 12 – 16 tygodni – Kość ramienna – 4 – 6 tygodni – Przedramię – 8 – 12 tygodni

ENDOPROTEZOPLASTYKA STAWÓW Endoproteza, czyli sztuczny staw. Endoprotezowanie stawów biodrowego i kolanowego jest obecnie powszechnym standardem leczenia w przypadkach zniszczenia stawu. Uwolnienie pacjenta od bólu i przywrócenie funkcji kończyny, nierzadko umożliwiające odzyskanie samodzielności życiowej, to bezsprzeczne zalety operacji. Postępowanie zapobiegawczo-ochronne przed operacja polega na : nauczaniu właściwego posługiwania się kulami,. wzmocnienie siły mięśniowej ćwiczenia czynne wolne ćwiczenia w odciążeniu

Postępowanie w okresie pooperacyjnym: ćwiczenia czynne odcinków nie objętych unieruchomieniem ćwiczenia izometryczne ćwiczenia synergistyczne pionizacje chorego i naukę chodzenia o kulach rozpoczyna się na ogół w 2,3dniu po operacji Stopniowe obciążanie operowanego stawu: endoprotezy cementowe biodra, kolana 2 – 3 tygodnie endoprotezy bezcementowe, hybrydowe – 3 miesiące ćwiczenia w łańcuchach zamkniętych i otwartych trening sensomotoryczny trening funkcjonalny

Kapoplastyka – operacja kapoplastyki = BHR Birmingham Hip Resurfacing Nowością są endoprotezy w systemie BHR – tzw kapoplastyka stawu biodrowego w którym głowę kości udowej wzmacnia się nakładając na nią metalowy kapturek, a do panewki stawu biodrowego wkłada się bezcementową panewkę metalową. Endoproteza ta zalecana jest chorym w młodym wieku, aktywnym, bowiem jej wszczepienie nie wymaga usunięcia naturalnych części kostnych stawu biodrowego. Dzięki tej nowoczesnej metodzie przywrócić można naturalny zakres ruchu w stawie biodrowym.

Postępowanie po kapoplastyce 0 – 4 doba Zmniejszenie stanu zapalnego, bólu Utrzymanie zakresu ruchu i napięcia mięśni Stopniowe obciążanie do 50 % wagi ciała Postępowanie po kapoplastyce 4 – 14 doba Ćwiczenia w niepełnym ROM: zgięcie do 90˚ i rotacja wewnętrzna do 10˚ Poprawa siły mięśniowej Odbudowa propriocepcji Postępowanie po kapoplastyce 2 – 6 tydzień Aktywne ćwiczenia w niepełnym zakresie ruchu Optymalizacja chodu o kulach – obciążanie do 80% Ćwiczenia poprawiające koordynację Postępowanie po kapoplastyce 6 – 12 tydzień Chodzenie bez kul Ćwiczenia w pełnym zakresie ruchu Trening siłowy i wytrzymałościowy (rowerek, pływanie, jogging) Od 12 tygodnia powrót do sportu ORTOPEDIA I TRAUMATOLOGIA

CONTUSIO - STŁUCZENIE Powstają w wyniku upadku, uderzenia. Objawy: ból tkanek miękkich, krwiaki, zwiększenie ocieplenia, obrzęki Usprawnianie po stłuczeniach 1. na początku zimne okłady = krioterapia aby obkurczyły się naczynia krwionośne co powoduje powstanie mniejszego krwiaka i aby działać przeciwbólowo i zmniejszyć obrzęk 2. ćwiczenia synergistyczne, 3. ćwiczenia izometryczne by uruchomić pompę mięśniową ,aby nastąpiło szybsze krążenie w miejscu stłuczenia i szybsza resorpcja krwiaka, 4. ćwiczenia czynne do granicy bólu. 5. po pewnym czasie resorpcja krwiaka następuje po zabiegach ciepłoleczniczych.

DISTORSIO – SKRĘCENIE

Dochodzi do przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu, chwilowe przemieszczenie się powierzchni stawowych względem siebie i samoistne ich nastawienie w momencie urazu. Uszkadzają się torebka stawowa i więzadła. Skala skręceń: 1 stopień – naciągniecie więzadeł i torebki stawowej 2 stopień – „naderwanie” więzadeł i torebki stawowej 3 stopień – rozerwanie więzadeł i torebki stawowej 4 stopień – rozerwanie połączone z oderwaniem kawałka kostnego (złamanie awulsyjne – więzadła odrywają się w miejscu przyczepu) Objawy skręcenia przymusowe ustawienie stawu, ból obrzęk, krwiak, wylew krwawy, wysięk śródstawowy bolesność przy ruchach czynnych Powikłania: skręcanie nawykowe- distorsio habitualis, niewydolność/niestabilność wiezadłowa

Skręcenie stawu skokowego • Urazy skrętne stawu skokowego są najczęstszymi urazami wśród sportowców i stanowią do 25% przyczyn absencji w aktywności sportowej. • Skręcenia – uszkodzenie więzadeł kostki bocznej osiągają 85%, więzadła przyśrodkowego 5%, zaś pozostałe 10% to skręcenia obejmujące uszkodzenie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego • Niestabilność mechaniczna powstaje, gdy jedno lub dwa więzadła (w przypadku kostki bocznej) są uszkodzone i niewydolne. • Funkcjonalna niestabilność opisywana jako nawracające skręcenia stawu skokowego i/lub uczucie „uciekania” stawu wynika z uszkodzenia mechanoreceptorów w więzadłach lub mięśniach kontrolujących odruchy proprioceptywne.

Leczenie po skręceniu kostki • W przypadku stłuczeń stawu skokowego bez cech nadwyrężenia więzadeł wystarczy 1-2 dni odpoczynku i można powrócić do aktywności w zakresie bezbólowym

Skręcenie I. stopnia wymagają ograniczenia aktywności 7-10 dni, ustąpienia obrzęku i miejscowej bolesności. Korzystnie działa chłodzenie, leki objawowe, opatrunek modelujący do chwili ustąpienia obrzęku (pelota w kształcie podkowy, ew. stabilizator pneumatyczny). Drenaż limfatyczny, masaż wirowy, fizjoterapia - pozwalają czasem skrócić okres absencji treningowej do 5-6 dni.

Skręcenia II. stopnia, wiążące się z częściowym uszkodzeniem więzadeł, odciążenie kończyny, stabilizacji w łusce gipsowej, stabilizatorze lub ortezie przez 10-14 dni. Wskazana weryfikacja procesu gojenia w badaniu USG. Intensywna fizjoterapia i leki objawowe przyspieszają powrót do treningu, jednak nie wcześnie jak po 3-4 tygodniach

Skręcenia III. stopnia obejmują całkowite rozerwanie więzadeł kompleksu kostki bocznej a często również więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. Wymagają dłuższego unieruchomienia w stabilizatorze (ew. gipsie podudziowym) na ok. 4 tygodnie. Wskazane jest odciążenie kończyny z niewielką stymulacją zakończeń receptorowych podeszwy dotykaniem do podłoża naciskiem równym 10-15 kilogramów. Ćwiczenia odbudowująca propriorecepcję, Przed podjęciem aktywności treningowej konieczne ultrasonograficzne potwierdzenie wygojenia uszkodzonych struktur więzadłowych.

LUXATIO – ZWICHNIĘCIE Przekroczenie fizjologicznej ruchomości, przemieszczenie powierzchni stawowych, uszkodzenie torebki stawowej, więzadeł i chrząstki. Częściowa lub całkowita utrata styczności stawowej Objawy zwichnięcia zniekształcenie obrysu stawu, przymusowe ustawienie kończyny, obrzęk, ból, zaczerwienienie i wybroczyny, bolesność uciskowa zniesienie ruchów czynnych, ograniczenie ruchomości deformacja stawu – wyczuwalne zmiany w ułożeniu części kostnych stawu patologiczne unieruchomienie

Usprawnianie po zwichnięciu barku • Kierunek zwichnięcia: przedni, tylny, dolny, zwichnięcie dwukierunkowe: tylno – dolne, przednio – dolne, wielokierunkowe • Zwichnięcie stawu ramiennego powoduje rozerwanie ważnych struktur stabilizujących staw tzw. kompleksu więzadłowo-obrąbkowego. • Rozwija się nawykowa niestabilność barku a kolejne zwichnięcia stawu ramiennego powodują niszczenie chrzęstnych powierzchni stawu Dynamiczna stabilność panewkowo – ramienna uzależniona jest od: mięśni pierścienia rotatorów, mięśnia 2 – głowego i naramiennego

Kinezyterapia po zwichnięciu barku 1. Unieruchomienie 4 – 6 tygodni – bark nie lubi długiego unieruchomienia!! 2. Ćwiczenia ipsilateralne i kontralateralne 3. Fizykoterapia – likwidacja bólu i stanu zapalnego 4. Ćwiczenia wahadłowe Codmana 5. Kontrola ustawienia łopatki i nauka centrowanie głowy kości ramiennej odtwarzanie zakresu ruchu 6. Ćwiczenia w CKC, OKC 7. Powstrzymanie zaniku mięśni – trening izometryczny 8. Odtwarzanie propriocepcji 9. Trening siły i wytrzymałości – poprawa kontroli nerwowo - mięśniowej

OGÓLNY SCHEMAT POSTĘPOWANIE PO SKRĘCENIACH I ZWICHNIĘCIACH Fizjoterapia po skręceniu, zwichnięciu: a) Odpoczynek, ograniczenie aktywności (2dni – 3 tyg) – opatrunek modelujący, stabilizator – do ustąpienia obrzęku b) Krioterapia, drenaż limfatyczny c) Fizjoterapia głownie odbudowująca propriorecepcję d) objawowo działanie przeciwzapalnie i przeciwbólowo, taping ochronny e) W przypadku utrzymywania się objawów funkcjonalnej niestabilności stawu wskazane rozważenie kontynuacji programu rehabilitacji lub rewizja operacyjna

Kinezyterapia po skręceniach, zwichnięciach ćwiczenia synergistyczne, ćwiczenia czynne w CKC, OKC Powstrzymanie zaniku mięśni – trening izometryczny Odtwarzanie propriocepcji Trening siły i wytrzymałości – poprawa kontroli nerwowo - mięśniowej trening sensomotoryczny uzyskanie pełnej siły: izometryczej, izotonicznej ADL – czynności życia codziennego, trening sportowy ZABIEGI ARTROSKOPOWE STAWÓW Artroskopia - czyli wziernikowanie stawu za pomocą układu optycznego połączonego lub nie z kamera i monitorem, należy do mało inwazyjnych technik diagnostyczno-operacyjnych w chirurgii stawów.

Rodzaj zabiegów artroskopowych stawu barkowego: § akromioplastyka, § rekonstrukcja pierścienia rotatorów, § stabilizacja i plastyka uszkodzeń obrąbka stawowego, § uwolnienie ze zrostów barku zamrożonego. Rodzaj zabiegów artroskopowych stawu kolanowego: § diagnostyczna błony maziowej kolana z biopsja lub bez, synowektomia jedno – kompartmentowa, wielo-kompartmentowa § meniscektomia (przyśrodkowa lub boczna) § szycie łąkotki, zespolenie (przyśrodkowej lub bocznej § usunięcie ciał wolnych (wyciecie pliki), § plastyka powierzchni chrzestnej § plastyka chrząstki metoda mikrozłamań, za pomoca przeszczepu własnego § plastyka dołu miedzykłykciowego, § usuniecie wyrośli kostnych, § plastyka więzadła krzyżowego przedniego z użyciem ścięgien mięśni zginaczy kolana, więzadła właściwego rzepki autogennego.

Postępowanie kinezyterapeutyczne po artroskopii Faza I:

– Ograniczenie dyskomfortu związanego z bólem, obrzękiem – Mobilizacje bierne w dopuszczalnym ROM, – Ćwiczenia na szynie CPM Faza II:

– Przywrócenie pełnego niebolesnego zakresu ruchu – Odtworzenie propriocepcji – Reedukcja nerwowo – mięśniowa – Trening sensomotoryki Faza III:

– Wzmocnienie siły i wytrzymałości – Poprawa koordynacji – Trening czynności specyficznych dla zawodu lub sportu – Nadzorowany powrót do sportu wyczynowego / pracy fizycznej

Staw kolanowy – artroskopowe rekonstrukcje więzadeł • W kolanie znajdują się dwa więzadła krzyżowe: przednie - hamuje ruch piszczeli ku przodowi (ACL, łac. ligamentum cruciatum anterius) i tylne - uniemożliwia ślizg ku tyłowi (PCL, łac. ligamentum cruciatum posterius ) • Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego, jako jedno z najcięższych uszkodzeń aparatu więzadłowego stawu kolanowego, w większości przypadków wymaga leczenia operacyjnego i specjalistycznej rehabilitacji.

Program kinezyterapii po artroskopowej rekonstrukcji ACL: Okres przedoperacyjny 1. Zmniejszenie wysięku, stanu zapalnego i bólu 2. Odzyskanie pełnego zakresu ruchu i prawidłowego wzorca chodu 3. Uzyskanie jak najlepszej kontroli i siły mięśniowej, oraz propriocepcji 4. Poinformowanie pacjenta o operacji i instruktaż dotyczący rehabilitacji pooperacyjnej, oraz o sposobie zachowania się w celu ochrony przeszczepu (siadanie, zmiana pozycji, dopasowanie kul i nauka chodu o kulach, chodzenie po schodach, nauka kokontrakcji). Wczesny okres pooperacyjny (faza ostra) 1. Zmniejszenie wysięku, obrzęku, stanu zapalnego i bólu schładzanie stawu co 1,5 . 2 h, elewacja kończyny. Masaż limfatyczny podudzia 2. Ćwiczenia zakresu ruchu, zapobieganie zrostom pooperacyjnym, profilaktyka konfliktu w stawie rzepkowo - udowym (SRU): CPM (0º . 0º . 45º) 3x1h dziennie podudzie w pozycji neutralnej lub w niewielkiej rotacji zewnętrznej § ćwiczenia bierne z terapeutą § ćwiczenia samowspomagane zgięcia § stretching tylnej grupy mięśni uda (kolano w niewielkim zgięciu) § delikatna mobilizacja rzepki 3. Nauka chodu o kulach, ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego w wyproście lub w zgięciu z kokontrakcji mięśni kulszowo goleniowych

Okres powrotu do funkcji – 2 – 6 tydzień 1. Kontrola wysięku i bólu: 2. Powiększanie zakresu ruchu zgięcia do 90º, profilaktyka konfliktu w SRU: 3. Poprawa propriocepcji i ćwiczenie siły mięśniowej: Ćw. równoważone w staniu obunóż i jednonóż na niestabilnym podłożu nauka chodu po różnym podłożu (miękki materac, deska do ìw. równoważonych) Ćw. propriocepcji z wykorzystaniem piłek Ćw. izometryczne mięśnia czworogłowego w różnych kątach zgięcia (30º, 60º, 90º) z przyborami, w zamkniętych łańcuchach kinetycznych Ćw. tylnej grupy mięśni uda; samowspomagane, wolne i ze stopniowanym oporem; w siadzie, leżeniu przodem i w pozycji stojącej Ćw. przywodzicieli i mięśni obręczy biodrowej; wolne i z przyborami Ćw. mięśni łydki w zgięciu stawu kolanowego Przysiady z pochyleniem tułowia w przód, w zakresie ruchu 0º-60º (także na niestabilnym podłożu) Ćw. na rowerze stacjonarnym (wysokie ustawienie siodełka)

Okres powrotu funkcji – 6 – 9 tydzień Powiększenie zgięcia do 120°, chód naprzemienny po schodach. Unikamy ruchów skrętnych pod obciążeniem. Kontrola poprawnej techniki wykonywania ćwiczeń (bez koślawienia kolana, nadmiernej rotacji wewnętrznej uda i zewnętrznej podudzia) unikanie ćwiczeń w pozycjach końcowych aktualnego zakresu ruchu 1. Trening propriocepcji (cw. dynamiczne): • przysiady na chwiejnym podłożu, z taśmami elastycznymi, wypady • ćw. równoważone w chodzie po miękkim i chwiejnym podłożu • ćw. rytmicznej stabilizacji w pozycji stojącej na różnym podłożu • nauka wybicia (podskoki na miękkim i twardym) 2. Trening siły mięśniowej w zamkniętych i otwartych łańcuchach kinematycznych powiększenie zakresu ruchu zgięcia do 120°: przysiady (0° . 9°), mini przysiady jednonóżº wstawanie z siadu (90° . 70°) 3. Wprowadzenie do ćwiczeń elementów charakterystycznych dla danej dyscypliny sportowej czy aktywności rekreacyjnej: kozłowanie, odbijanie, rzuty, ćwiczenia z rakietą tenisową itp.

Przygotowanie do aktywności rekreacyjnej i uprawiania sportu – 9 – 12 tydzień Osiągnięcie pełnego zakresu ruchu w stawie, zwiększenie intensywności ćwiczeń, Pływanie, trucht, szersze wprowadzenie elementów ćwiczeń charakterystycznych dla danej dyscypliny sportowej czy aktywności rekreacyjnej. 1. Kontrola wysięku i bólu, profilaktyka konfliktu w SRU 2. Trening siłowy i wytrzymałościowy w zamkniętych i otwartych łańcuchach kinematycznych 3. Dynamiczne ćwiczenia propriocepcji i koordynacji: Przysiady jednonóżº na chwiejnym podłożu Wypady w różnych kierunkach na niestabilne podłoże Ćw. równoważone na batucie Ćw. równoważone w chodzie po zmiennym podłoże, trucht, nauka biegania (bieg w miejscu na równym podłożu), skakanka 4. Wprowadzenie elementów specjalistycznego treningu sportowego Bezpieczny powrót do sportu wyczynowego może nastąpić po wygojeniu przeszczepu i odzyskaniu pełnej sprawności stawu i kontroli mięśniowej sensomotorycznej (tzw. propriocepcja i kokontrakcja) realnie po 5-8 miesiącach od zabiegu. Rekonstruowane więzadło przechodzi proces tzw. "ligamentyzacji" – przebudowy przeszczepu w tkankę zbliżoną strukturalnie do pierwotnego więzadła (wnikanie naczyń i tworzenie zakończeń nerwowych). Proces ten kończy się 2-3 lata po zabiegu.

ZAPALENIE ŚCIĘGNA Zapalenie ścięgna występuje zwykle w miejscu jego przylegania do kości lub w miejscu utkania mięśniowego; zapalenie może przechodzić na sąsiednią kaletkę maziową. Objawy: § ból w miejscu zapalenia zwykle nasila się podczas ruchu, jednak może wystąpić w spoczynku, § tkliwość w obrębie ścięgna objętego procesem zapalnym, § niewielkie zaczerwienienie i wzmożone ucieplenie w obrębie skóry otaczającej ścięgno, zwłaszcza gdy jest ono położone powierzchownie, jak w przypadku ścięgna Achillesa.

Czynniki ryzyka – szczególnie podatni na zapalenie ścięgien są: zawodowy lekkoatleta i pracownik fizyczny - w związku z wykonywaniem powtarzających się ruchów.

Zapalenie ścięgna – łokieć tenisisty Łokieć tenisisty – zapalenie przyczepów ścięgien mięśni prostowników nadgarstka i nadkłykcia bocznego kości ramiennej Objawy: nasilanie się bólu podczas odwracania przedramienia oraz wyprostu stawu łokciowego (zwłaszcza wykonywanych z oporem) osłabienie nadgarstka i problemy z prostymi czynnościami jak: przywitanie podaniem reki, otwieranie drzwi samochodu, unoszenie filiżanki nasilenie bólu po zgięciu reki w nadgarstku w stronę jej grzbietu, przy skręcaniu przedramienia na zewnątrz, prostowaniu zgiętych palców (zwłaszcza przeciw oporowi)

Zapalenie ścięgna – łokieć golfisty Łokieć golfisty – zespół bólowy tkanek miękkich związany najczęściej z uszkodzeniem przyczepów mięśnia nawrotnego obłego lub mięśnia zginacza promieniowego nadgarstka i zapaleniem nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej

Schemat postępowania fizjoterapeutycznego po zapaleniu ścięgna: 1. zapobieganie bólowi: fizykoterpia (diatermia, ultradźwięki, jonoforeza) 2. unikać obciążeń prowadzących do bólu 3. stosowanie stabilizatorów 4. masaż poprzeczny 5. miejscowe podawanie sterydów 6. ćwiczenia ipsilateralne dla prostowników mięśni przedramienia 7. metoda Cyriax, Mulligana 8. Kinezjotaping

FRACTURA – ZŁAMANIA Przerwanie ciągłości tkanki kostnej na całym przekroju lub częściowe przerwanie – nadłamanie lub pękniecie z przemieszczeniem lub bez przemieszczenia (złamanie zielonej gałązki - złamanie podokostnowe) Złamania dzielimy: 1.Podział uwzględniający – mechanizm : bezpośrednie – siły na kość – poprzeczne, klinowate, zmiażdżenia, wieloodłamowe pośrednie – siła oddziłuje przez inna kość, staw, mięsnie – z przeciążenia, zgięcia, skrecenia, zgniecenia 2.Podział ze względu na szczelinę : podłużne poprzeczne kątowe skośne 3.Podział ze względu na umiejscowienie – nasady, trzony, powierzchnie stawowe 4.Podział uwzględniający obecność powikłań : bez powikłań z powikłaniami : § pierwotne – uszkodzenie nerwów, naczyń, narządów wew., tkanek miękkich § wtórne – opóźniony zrost, pseudoartrosis, przykurcz (conatractura) - przykurcz olkmana, zespół Sudecka, porażenia,

Objawy złamania: ból zniekształcenie osi kończyny ze skróceniem lub wydłużeniem patologiczna ruchomość zniesienie czynności uszkodzonego odcinka ograniczenie ruchomości w stawach sąsiednich Leczenie złamania 1. Leczenie zachowawcze: nastawienie, unieruchomienie, usprawnianie 2. Leczenie operacyjne: złamania otwarte, powikłane z uszkodzenia nerwów, naczyń, złamania wielomiejscowe zespolenie (śruby, gwoździe, płyty,druty,gips) osteosynteza stabilna: – wewnętrzna – śruby, wkręty, płyt DHS, gwoździe, druty Kruchnera, pręty Endera) – zewnętrzna 3. Leczenie czynnościowe – wyciąg za kończynę stosowane w zwichnięciach i złamaniach

Schemat postępowania po złamaniach: 1. Repozycja + stabilizacja odłamów + unieruchomienie 2. Pozycje ułożeniowe 3. Ćwiczenia izometryczne 4. Ćwiczenia kontralateralne, ipsilateralne 5. Zachowanie siły i ruchomości pozostałych stawów 6. Po usunięciu unieruchomienia – ROM + powrót kontroli sensomotorycznej + powrót siły i wytrzymałości

Proces gojenia (oczekiwane całkowite zrośnięcie – zrost rozpoczyna się po 3 – 4 tygodniach) – Szyjka kości udowej – 18 tygodni – Rzepka – 20 – 24 tygodni – Kość piszczelowa częś dalsza – 12 – 16 tygodni – Kość ramienna – 4 – 6 tygodni – Przedramię – 8 – 12 tygodni

ENDOPROTEZOPLASTYKA STAWÓW Endoproteza, czyli sztuczny staw. Endoprotezowanie stawów biodrowego i kolanowego jest obecnie powszechnym standardem leczenia w przypadkach zniszczenia stawu. Uwolnienie pacjenta od bólu i przywrócenie funkcji kończyny, nierzadko umożliwiające odzyskanie samodzielności życiowej, to bezsprzeczne zalety operacji. Postępowanie zapobiegawczo-ochronne przed operacja polega na : nauczaniu właściwego posługiwania się kulami,. wzmocnienie siły mięśniowej ćwiczenia czynne wolne ćwiczenia w odciążeniu

Postępowanie w okresie pooperacyjnym: ćwiczenia czynne odcinków nie objętych unieruchomieniem ćwiczenia izometryczne ćwiczenia synergistyczne pionizacje chorego i naukę chodzenia o kulach rozpoczyna się na ogół w 2,3dniu po operacji Stopniowe obciążanie operowanego stawu: endoprotezy cementowe biodra, kolana 2 – 3 tygodnie endoprotezy bezcementowe, hybrydowe – 3 miesiące ćwiczenia w łańcuchach zamkniętych i otwartych trening sensomotoryczny trening funkcjonalny

Kapoplastyka – operacja kapoplastyki = BHR Birmingham Hip Resurfacing Nowością są endoprotezy w systemie BHR – tzw kapoplastyka stawu biodrowego w którym głowę kości udowej wzmacnia się nakładając na nią metalowy kapturek, a do panewki stawu biodrowego wkłada się bezcementową panewkę metalową. Endoproteza ta zalecana jest chorym w młodym wieku, aktywnym, bowiem jej wszczepienie nie wymaga usunięcia naturalnych części kostnych stawu biodrowego. Dzięki tej nowoczesnej metodzie przywrócić można naturalny zakres ruchu w stawie biodrowym.

Postępowanie po kapoplastyce 0 – 4 doba Zmniejszenie stanu zapalnego, bólu Utrzymanie zakresu ruchu i napięcia mięśni Stopniowe obciążanie do 50 % wagi ciała Postępowanie po kapoplastyce 4 – 14 doba Ćwiczenia w niepełnym ROM: zgięcie do 90˚ i rotacja wewnętrzna do Poprawa siły mięśniowej Odbudowa propriocepcji Postępowanie po kapoplastyce 2 – 6 tydzień Aktywne ćwiczenia w niepełnym zakresie ruchu Optymalizacja chodu o kulach – obciążanie do 80% Ćwiczenia poprawiające koordynację Postępowanie po kapoplastyce 6 – 12 tydzień Chodzenie bez kul Ćwiczenia w pełnym zakresie ruchu Trening siłowy i wytrzymałościowy (rowerek, pływanie, jogging) Od 12 tygodnia powrót do sportu